Nog niet echt de tijd gehad om Bukoba te leren kennen, of Mr. Mgenzi plant een 7 daagse missie in de project regio in. Meteen het veld in, super!
Bedoeling is om mij te introduceren op alle projectlocaties en op de projectactiviteiten op te volgen.
Heel kort: BTC Bukoba is verantwoordelijk voor:
- 2 projecten (somehow sterk aan elkaar gelinkt), * een bananenproject en * een voedselzekerheid project;-samen beschikken ze over:*een kleine 3 miljoen euro (van de Belgische belastingsbetaler)*een klein half miljoen euro (Tanzaniaanse overheidsbudget);-projectgebied:*de Kagera regio (ongeveer zo groot als België)*klein stuk van Kigoma regio (tel er misschien een Belgische provincie bij)(regios zijn onderverdeeld in districten en districten hebben een bepaalde bestuursbevoegdheid, weet nog niet goed hoe groot die is)
-beide projecten hebben volgende project BTC staff:*Technical Assistant - Project coordinator: mijn baas Mr. Mgenzi*Administrative & Financial officer: Frank*Secretaresse: Agnes*2 Drivers (& dus 2 jeeps): Shukuru en Kichemu*junior project manager: ikzelf-projecten zelf zijn ingebed in de bestaande districtstructuren verantwoordelijk voor de landbouwsector:*District hoofden;*District Agriclture and Livestock officers;*Project coordinatoren per district;*Extension officers;*boeren en gezinnen.(Dit is in lijn met de 'nieuwe' approach van ontwikkelingssamenwerking: projectstaff is er om een proces te faciliteren, de uitvoering moet echter voornamelijk door bestaande systemen gebeuren, kwestie dat er na de projecten -4j- iets duurzaam overblijft)En wat houden de projecten nu juist in? Wel, ik laat de foto's meevertellen..
Eerst en vooral, op weg! (let op de vooruit: elke vooruit heeft hier wel een barst, heb er echt nog geen gezien zonder!)
En dan de heuvels in,
Bananenvelden overal waar je maar kan kijken, ja, this is echt 'BANANAWORLD'!
En als het geen bananen zijn, dan is het dorre brousse, land waarop geen productieve landbouw kan gedaan worden; (t'is nu wel einde van het droog seizoen, dus misschien ziet dit er binnen een paar maanden volledig anders uit)
En dan de bananenvelden op. Ik krijg les on the field, van DE banana-expert himself!
En wat valt er nu te zeggen over die 'BANANEN', over 'VOEDSELZEKERHEID' in de Kagera?
*Bananen = DE basisvoeding ='staplefood'.
Mensen leven hier van bananen. Vergelijk het met aardappelen bij ons zoveel jaar terug. Dan wel met de belangrijke aanvulling dat vlees/groentenporties hier dikwijls minimaal tot niet aanwezig zijn.
*Een banaan zomaar een banaan?
Er zijn zoveel verschillende soorten bananen! Het betreft hier voornamelijk de productie van kookbananen (geen dessertbananen zoals die van in de Colruyt).
*Overlevingslandbouw
Elk gezin heeft zo zijn bananenbomen voor eigen consumptie. Veel wordt hier (relatief gezien) op dit ogenblik niet vermarkt.
*Leven naast de bananen
Mais, cassave, bonen, aardnoten, zoete aardappelen, rijst, die gewassen zijn in meer of mindere mate aanwezig (afhankelijk van de bodem/klimatologische omstandigheden).
En de mest, daar zorgen de kippen, geiten en runderen voor (al zijn er dat niet zoveel).
Het voedselzekerheid project focust net op die andere voedselgewassen/veeteelt.
Voedselzekerheid = food availability (voldoende voedsel) + food accessability (toegang kunnen hebben tot dat voedsel) + food utilisation (goed gebruik van voedsel: gevarieerd dieet, correcte bereiding etc.)
Concreet: Het BANANENPROJECT:*In 1998-2003 werden via een voormalig BTC project nieuwe bananenvariëteiten geintroduceerd in de regio. Variëteiten die -zonder genetische manipulatie- ontwikkeld werden in verschillende onderzoekslabo (ondermeer aan de KULeuven) en die beter resistent zijn tegen droogte en ziekten.
Nu was dat project 'succesvol' in de zin dat de boeren de nieuwe variëteiten aanvaard hebben, dat ze meer en meer geplant worden, dat de variëteiten een voorkeur zijn geworden voor de boeren. Ze zijn niet alleen meer resistent tegen droogte en ziekten, ze brengen ook grotere/zwaardere bunches voort, zijn steviger dus makkelijker vertransporteerd, kunnen worden verkocht op de lokale markt aan de aanzienlijk hogere prijs.
*Het huidige bananenproject is dus een vervolgproject op het vorige: bedoeling is
-efficientie van de verdeling van de bananenvariëteiten te verhogen (incl. ze introduceren in een grotere regio);
-goede landbouwpraktijken te ondersteunen (nieuwe variëten vragen onder meer ook meer input van nutriënten via interplanting met leguminosen, specifiek onderzoek etc.);
-institutionele capaciteit te verhogen (zodat technische steun van landbouwinstanties beter tot bij de boer geraken; kwaliteit verbeteren van die technische ondersteuning- vergelijk het met de boerenbond van bij ons)
- post-harvesting technieken verbeteren en ondersteunen (bvb. produceren van bananenpoeder, bananenchips, bananenwijn, zodat overschotten goed gebruikt kunnen worden en een extra waarde kan worden gecreërd; er kan gewerkt worden met microkredieten);
- marketing know-how ondersteunen (zodat de boeren een eerlijke prijs kunnen krijgen: onder meer door boeren te groeperen, markt informatie 'centra' ondersteunen etc.)
Ok, t'is moeilijk samen te vatten, maar daar komt het bananenproject zowat op neer.
Concreet: het Voedselzekerheid project:
*Daar waar het bananenproject een duidelijke lijn heeft, heb ik het gevoel dat dit project eerder geformuleerd is om een som van het Belgisch Overlevingsfonds ergens te budgetteren. t'Is een beetje alles en niets, algemene doelstelling: voedselzekerheid verhogen. Maar men probeert er hier toch alles aan te doen het geld zo goed mogelijk te investeren.
*Dit project wil via 'Quick-Win-Projects' meehelpen om de hoeveelheid, toegankelijkheid, en het goed gebruik van voedsel voor kwetsbare gezinnen zoveel mogelijk te verbeteren.
-Via ondersteuning van Participatory Farmer Groups, waarin boeren gezamenlijk bvb. een pomp krijgen voor irrigatie, of samen een machine voor de verwerking van cassavechips hanteren, etc. etc. (het 'krijgen van inputs' gaat samen met 'best practices', met het creëren van bank-accounts waarin de boeren persoonlijk verantwoordelijk zijn etc.)
-Via Micro-investeringsfondsen.
Zelf geloof ik niet echt in duurzame slaagkansen van het laatste project, is nogal een 'one-shot-operatie'. Maar mijn baas is zich daar heel bewust van en probeert er toch alles uit te halen.
Dus, terug naar de bananen ;-).
Op de foto onder, één van de vele nurseries: velden waar de nieuwe varieteiten vermenigvuldigd worden. Bedoeling is niet dat deze bomen bananenbunches gaan produceren, dan wel 'dochter boompjes'. En die worden dan verkocht via een voucher systeem:
-'kwetsbare' gezinnen krijgen voorrang;
-rijkere boeren kunnen daarna zelf rechtstreeks van de nurseries kopen.
FHIA 23, FHIA 17, KM 5.. de wereld van bananenvariëteiten gaat voor me open. Elk met hun eigen karakteristieken (sommige beter voor kookbananen andere eerder voor bier etc.)
Onder een geslaagd voorbeeld van een bananenboom in een nursery: zie de vele kleine dochterbananeboompjes aan de bladstam! (De moederplant zal worden 'gedood' zodat de kleintjes voldoende voedsel krijgen, de kleintjes worden dan van de moederstam versneden en verkocht -al dan niet via vouchers)
Maar er kan ook vanalles misgaan:
*Geiten die s'nachts door de buurman worden losgelaten en van de jonge plantjes eten;
*Bananenbomen kunnen getroffen worden door BXW ziekte (daartegen zijn ook de nieuwe variëteiten helaas niet resistent). Die ziekte kan echter makkelijk voorkomen worden door proper materiaal te gebruiken bij oogst.
Alle bomen hieronder moeten worden gedood/gedroogd/verbrand en er moet opnieuw begonnen worden. (1 bananenboom = ongeveer 1 jaar tijd voor ie een bunch geeft, 1 boom geeft ook maar 1 bunch, de volgende zal van een dochter komen);
*De putten om de 'suckers' (jonge boompjes) te planten staan te dicht opeen of zijn te diep.
(Een bananeboom heeft dus geen zaad, de dochter wordt van de moederstam losgemaakt en zo plant je een 'nieuwe boom') ;
*De mulch die dient tegen droogte en onkruid te beschermen is niet goed aangebracht;
*Het irrigatie/drainage systeem is niet aangepast;
*De dichtheid van de planten moet worden aangepast om een efficiënter resultaat te krijgen;
Enzoverder enzovoort.
Tot hier is het project in de fase van de verspreiding van de nieuwe variëteiten via nurseries.
Volgende fase richt zich tot:
-het introduceren van een 'voucher-systeem' (om kwetsbare gezinnen gratis suckers te geven via de districten, een soort van start waarmee ze zelf verder kunnen);
-de 'klassieke' verkoop te reguleren/stimuleren (betere informatie bij de boeren brengen -iedereen, ook de boeren, hebben hier een gsm, dus een systeem wordt op poten gezet om via de gsm boeren te informeren over de marktprijs -systeem bestaat al in sommige gebieden);
-post-processing te introduceren (idee zal zijn om te werken via micro-finance projecten: waar boeren dus een startkapitaal goedkoop kunnen lenen om bvb. machines te kopen om bananenpoeder te maken etc);
Ik ben dus geïntroduceerd op alle niveaus, telkens via zelfde procedure:
Eerst naar het districtsgebouw, enkele lange introducties aan officials zoals de 'Living DEDs' (District Executive Directors) en DALDOs (District Agricultural and Livestock District Officers), en dan met de district project coordinatoren tot bij de boeren op het veld. Was echt interessant! Hoop dat ik vlug het Swahili onder de knie krijg, zo dat ik ook met de boeren zelf kan communiceren.
Bij elke stop wordt de 'visitorsbook' getekend, tot bij de boer toe!
En nu weet ik waarom men hier altijd zo grote porties eet.. dikwijls wordt er maar 1 keer per dag echt gegeten! Amai, de eerste dagen echt honger gehad. Vanaf nu neem ik altijd iets van koekjes/bananen mee, want hier kom je soms echt op plaatsen waar er gewoon geen voedsel te krijgen is op bepaalde tijdstippen.
Onder, één van de plastiekerig-aandoende-maar-toch-charmevolle-restaurantjes,
Op een andere stop bij kennissen van mijn baas krijg ik serieuze 'bananenpuree' voorgeschoteld, best lekker!
En 7 dagen non stop samen op missie, dan leer je elkaar wel snel kennen.
Ik heb ergens een lucky star denk ik, ik kon het niet beter treffen met Mr. Mgenzi als coach.
Niet alleen is hij de expert in de bananenwereld in Oost-Africa (hij heeft de wereld al rondgereisd in dit vak), is hij door iedereen welgekomen en zeer gerespecteerd, is zeer pragmatisch, heeft in Nederland gestudeerd dus kent mijn wereld, altijd wel in voor een grapje, en een man met een groot hart..
Aja, en hij is ook ex DJ ;-)! Echt! En dansen kan ie ook, dat heeft een bezoekje aan de disco in een districthoofdstadje bewezen.
En omgekeerd als in België staan hier in het begin eerst allemaal mannen op de dansvloer, stuk voor stuk professionele dansers in mijn ogen! Ben serieus vertrokken van de disco omdat ik zo beschaamd was: dansen met de heupen en de poep, probeer maar es als je dat nooit gedaan hebt! Heb volkomen belachelijk figuur geslaan denk ik ;-), nu Mgenzi kon er mee lachen..
Onder, een korte tussenstop, met.. bananas, what else!
En daar waar ik eerder een 'ecologisch-georienteerde land-en bos' opleiding had dan een puur 'landbouw/productiegerichte' opleiding, wel, hier moet je niet beginnen met 'ecologische principes' in het veld, dan wel daarbuiten:
Overal maar dan ook overal wordt bush hier afgebrand. Echt waar triestig. De dagen dat we de heuvels doorreden, reden we continu door afgebrandde brousse.
Reden?
Deels omdat nieuw gras dan vlugger terugkomt voor het vee (speciaal ook naar het einde van het droog seizoen) en voor de jacht, om de beesten in een val te lokken. Dat zegt de logica van de Masai. Maar, hier is zo weinig vee en ook ook het meeste wild is naar de parken verjaagd. Volgens Mgenzi doet men het gewoon voor de fun; 'Nationale Sport' noemt een BTC environmental-specialiste uit Dar het..
En actie?
In Tanzania staat 2 jaar gevangenisstraf op het afbranden van gronden van de overheid, maar probeer maar es te bewijzen wie het vuur heeft aangestoken.
Blijkbaar is het probleem in vele Afrikaanse landen aanwezig, en Burundi heeft een effectieve oplossing gevonden: levenslange gevangenisstraf. Dat is er misschien zwaar over, maar het werkt naar het schijnt.
Onder een fotootje van Kibondo (één van de projectlocaties in Kigoma).
Ons hotelletje in Kibondo links op de foto onder. Een hotelletje dat ik niet snel ga vergeten.
Geen stromend water, enkel electriciteit tussen 19-24 uur met generator, een volledig doorgehangen matras, mini-raampje in muffig kamertje.
En dat was nog niks.. Ik slaap hier sinds mijn aankomst in Tanzania elke nacht met oordopjes. Er is altijd wel lawaai/muziek/een tv die luidt staat, dus de oordopjes, I also put them that night. Maar, komt daar nog bij dat een kraan net naast mijn kamer serieus lekte, de hele nacht lang én er een voetbalmatch Tanzania-Algerije in het midden van de nacht plaatsvond en iedereen daarvoor opstond (dus zowel de voetbalmatch als de generator die kabaal maken voor de tv). Amai, what else can you have?
Telkens we in de namiddag in een nieuw districtstadje aankwamen bezocht ik de marktjes. En alles is overal tweedehands, echt alles. En overal wordt zowat hetzelfde verkocht..
Elk plaatsje in elk winkeltje wordt gebruikt!
Wat cuisine betreft:
Elke morgen mkate (wit brood), majai (ei), cahawa (koffie) en .. Blueband (boter). Ok, het is voeding.. ('Blueband', zo leerdde ik het woord in Swahili voor 'boter' van het barmeisje in Bukoba, boter uit een bordje. Tot ik de pot zelf op tafel kreeg ;-)
Op het menu voor de hoofdmaaltijd valt er te eten wat de pot schaft: Bananen/rijst met kip/vis en beetje groenten.. voor meer keuze moet ik dan toch in Bukoba zijn.
En vis, dat kan ook 'vissekop' betekenen!
Ik probeer me mama's woorden te herrinneren.. 'de kop is het beste stuk van de vis'.
Hier eten ze dan ook de volledige kop op, ik hou het op het 'witte gedeelte', for now..
De laatste dag dan een driedubbele stop gemaakt op weg naar Bukoba:
-honing gekocht bij imkers;
-suikerriet van de weg;
-vers vlees bij de slager.
De Ramadan is in 2 dagen over en zowel de driver als Mr. Mgenzi komen graag met iets lekkers thuis voor het gezin. (Zelf hebben ze de Ramadan gedurende de missie geskipped, dat is toegestaan voor reizende moslims.)
Het suikerriet (snoepgoed hier), kon niet meteen in de auto;
En dan de stop bij de slager om vers vlees, wel, iets minder 'verfijnd' dan bij ons in de charcuterie..
